SPSS Data bewerken

Data bewerken in SPSS kun je handmatig of geautomatiseerd doen. Het bewerken van de data heeft direct invloed op je metingen en waarnemingen. In dit hoofdstuk leggen we beknopt uit hoe je data handmatig kunt bewerken en wat de invloed is van het bewerken van data in SPSS.

Voorbereiding: een gevuld SPSS databestand
SPSS biedt de mogelijkheid via de Data weergave handmatig gegevens in te voeren of te wijzigen voor een bepaalde meting of waarneming. Als de metingen of waarnemingen uit je onderzoek niet digitaal beschikbaar zijn dan is het de meest efficiënte methode om toe te passen bij het invoeren van je onderzoeksdata. 

We gaan ervan uit dat je een gevuld databestand beschikbaar hebt in SPSS. Zo niet, lees dan eerst het hoofdstuk SPSS Onderzoeksdata invoeren of SPSS Onderzoeksdata importeren.

Gebruik de informatie in dit hoofdstuk als je al bezig bent geweest in SPSS met het analyseren van je data, of wanneer je labels wilt toevoegen aan je variabelen of deze wilt hercoderen. Een goede voorbereiding scheelt in SPSS al vaak de helft van het werk!

SPSS Data labels maken

Labels zijn handige helpers in SPSS. Je kunt de beperkte naam van een variabele daarmee een eigen toelichting geven die steeds terugkomt in je SPSS analyses, tabellen en grafieken. Je kunt de data labels toekennen aan variabelen en aan de waarden van die variabelen.

• Variable labels
  Lees meer over variable labels
• Value labels
  Lees meer over value labels

Labels kan je het makkelijkst toevoegen via de Variable view van SPSS. Je kunt daar zowel voor je variabelen als de waarden van die variabelen labels aanmaken.

Variable data labels maken

Labels aan de variabelen in je data toekennen doe je direct in de Variable view van SPSS. De systeemnaam van de variable staat in de kolom Naam, de tekst die op het label komt kan je invullen in de kolom Label.

Houd er rekening mee dat je in SPSS vaak kunt aanvinken of je wel of niet de label wilt weergeven in de Output. Dit betekent dat je tabellen en grafieken duidelijker kunt uitlezen, omdat de tekst van het label wordt weergegeven in plaats van de naam van de data variabele. De naam van een variabele is vaak kort en minder duidelijk te lezen door een breder publiek waaraan je SPSS onderzoek wordt gepresenteerd.

Value data labels maken

Labels aan de values van je data variabelen toekennen doe je ook het makkelijkst direct via de Variable view van SPSS. Je kunt de labels aan je data values koppelene door in de kolom Values te klikken. Er verschijnt een pop-up en daar kan je bijvoorbeeld bij de waarden van de variabele geslacht een label Man toekennen aan waarde 1, en een label Vrouw toekennen aan de waarde 2.

Value labels zijn erg handig bij het verwerken en presenteren van je SPSS onderzoeksdata. Stel je bijvoorbeeld een multiple choice vraag voor, met de antwoorden A, B, C en D. In je enquête staan de antwoorden achter de letters, maar in je data sla je waarschijnlijk alleen de letter op (anders blijf je bezig met invoeren in SPSS).

Door labels toe te kennen in SPSS, kan je bij het analyseren en genereren van SPSS Output de antwoorden makkelijk herkennen.

SPSS Variabelen hercoderen

SPSS variabelen hercoderen doe je voornamelijk om in je onderzoeksdata bepaalde waarden in te delen in categorieën. Als je bijvoorbeeld naar de leeftijd vraagt in een enquête en je wilt een grafiek met de leeftijdsverdeling in SPSS genereren. De variabele leeftijd heeft dan waarschijnlijk een cijfer met veel verschillende waarden, uiteenlopend van 0 tot 120 (de leeftijd van de respondent). Met het hercoderen van de SPSS data variabele kun je dan antwoorden automatisch in bijvoorbeeld de categorie 0 – 20 jaar laten plaatsen.

Waarom je variabelen hercodeert

We geven drie situaties waarin je met SPSS variabelen hercodeert om beter overzicht te krijgen in tabellen en grafieken of groepsgebonden uitspraken wilt doen over je SPSS data en variabelen.

1. Het indelen van respondenten op basis van leeftijdsgroep
2. Het indelen van gebruikersfrequentie op basis van gebruikersgroepen
3. Het indelen van merk auto op basis van het type

Er zijn talloze situaties te bedenken waarin het hercoderen van variabelen nuttig is. Als je denkt dat het hercoderen van variabelen handig uit kan pakken bij jouw SPSS analyses, lees dan stap 1 t/m 4 waarin we uitleggen hoe je dit het makkelijkst kunt doen.

1.     Het hercoderen scherm openen

Je opent het Variabele hercoderen scherm in SPSS via het Transform menu. Je kunt daar vervolgens kiezen uit twee opties, namelijk Recode into same variables of de optie Recode into different variables.

We gebruiken ons voorbeeld onderzoek over rondetijden tijdens een training. Omdat we de data variabele ‘leeftijd’ willen bewaren, kiezen we voor het scherm Recode into different variables. Je gaat dus een kopie maken van de leeftijd variabele en bijbehorende data.

• Ga naar het menu Transform en kies Recode into different variables

Het bovenstaande data variabele hercoderen scherm opent zich in SPSS.

2.     De variabele hercoderen

In het variabele hercoderen scherm kopieer je de variabele en bijbehorende data. De kopie maak je, zodat je daarvan de waarden in groepen kan indelen. Je kopieert de variabele als volgt.

1. Sleep de variabele uit de linker kolom naar het vierkante witte vak in het midden.
2. Vul onder Name de naam van de kopie variabele in: “leeftijd_categorie”
3. Vul onder Label de nieuwe labeltekst in: “Leeftijd categorie”
4. Klik op Change

Je hebt nu de nieuwe variabele aangemaakt, maar nog niet de bijbehorende data variabele value categorieën. In stap 3 lees je hoe je dit doet.

3.     De variabele values hercoderen

Omdat we uiteindelijk de leeftijden willen presenteren in handige categorieën, zodat we bijvoorbeeld onderscheid kunnen maken tussen jongeren en ouderen, gaan we deze naar bekende leeftijdsgroepen in de samenleving indelen. De values van de variabele worden dus gecategoriseerd. Je maakt de categorieën voor de data variabele values als volgt aan.

1. Klik op “Old and new values” in het Variabele hercoderen scherm (stap 2)
2. Ga verder in het “… Old and New Values” scherm dat zich geopend heeft
3. Selecteer Range  in het menu aan de linker bovenzijde
4. Vul hier bijvoorbeeld 65 through 120 in voor de 65-plussers categorie
5. Vul bij New value  rechtsboven een categorie nummer in voor de nieuwe value
6. Klik op Add
7. Herhaal stap 3 t/m 6 totdat je alle gewenste value categorieën hebt gehercodeerd.

De nieuwe values  zijn nu aangemaakt in in categorieën ingedeeld bij je gekopieerde SPSS data variabele. Dit betekent dat je nu wel al analyses kunt loslaten op de categorieën, maar een lezer van je onderzoeksrapport wordt er niet veel wijzer van. Het enige wat daarvoor nog gedaan moet worden is het aanmaken van labels bij de nieuwe variabele values.

4.     Labels aanmaken voor de nieuwe variabele values

Je hebt in de vorige stappen een nieuwe SPSS data variabele aangemaakt, met daarbij de bijbehorende waarden (values). Omdat de labels daarbij niet duidelijk zijn, dien je deze nog aan te maken om het complete variabele hercoderen proces af te ronden.

Lees meer over het aanmaken van labels voor SPSS data variabelen